معیار های برتری در اسلام

 ملاک و معیار برتر ی انسان ها بر یکدیگر از منظر قرآن طبق آیه 13 سوره حجرا ت عبارتست از:« إِنَّ أَکْرَمَکُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقاکُمْ إِنَّ اللَّهَ عَلیمٌ خَبیرٌ؛بى‏ تردید گرامى ‏ترین شما نزد خدا پرهیزکارترین شماست. یقیناً خدا دانا و آگاه است.»
حال به چرایی این مطلب نگاهی گذرا می اندازیم:
قرآن بزرگترین امتیاز را براى تقوى قرار داده و آن را تنها معیار سنجش ارزش انسان ها مى‏ شمرد.
در جاى دیگر تقوى را بهترین زاد و توشه شمرده، مى‏ گوید:" وَ تَزَوَّدُوا فَإِنَّ خَیْرَ الزَّادِ التَّقْوى‏" (بقره- 197).
و در جاى دیگر لباس تقوى را بهترین لباس براى انسان مى ‏شمرد وَ لِباسُ التَّقْوى‏ ذلِکَ خَیْرٌ (اعراف- 26).

 

و در آیات متعددى یکى از نخستین اصول دعوت انبیاء را" تقوى" ذکر کرده، و بالآخره در جاى دیگر اهمیت این موضوع را تا آن حد بالا برده که خدا را" اهل تقوى" مى ‏شمرد، و مى‏ گوید: هُوَ أَهْلُ التَّقْوى‏ وَ أَهْلُ الْمَغْفِرَةِ (مدثر- 56).
قرآن،" تقوى" را نور الهى مى‏ داند که هر جا راسخ شود، علم و دانش مى‏ آفریند وَ اتَّقُوا اللَّهَ وَ یُعَلِّمُکُمُ اللَّهُ (بقره- 282).
و نیز" نیکى" و" تقوى" را قرین هم مى‏ شمرد، وَ تَعاوَنُوا عَلَى الْبِرِّ وَ التَّقْوى‏.
و" عدالت" را قرین" تقوى" ذکر مى‏ کند: اعْدِلُوا هُوَ أَقْرَبُ لِلتَّقْوى‏.
اکنون باید دید حقیقت تقوى این سرمایه بزرگ معنوى و این بزرگترین افتخار انسان با این همه امتیازات چیست؟
قرآن اشاراتى دارد که پرده از روى حقیقت تقوى بر مى‏ دارد: در آیات متعددى جاى تقوى را" قلب" مى‏ شمرد، از جمله مى‏ فرماید:
أُولئِکَ الَّذِینَ امْتَحَنَ اللَّهُ قُلُوبَهُمْ لِلتَّقْوى‏:" آنها که صداى خود را در برابر رسول خدا ص پائین مى‏ آورند و رعایت ادب مى‏ کنند کسانى هستند که خداوند قلوبشان را براى پذیرش تقوى آزموده است" (حجرات- 3).
قرآن،" تقوى" را نقطه مقابل" فجور" ذکر کرده، چنان که در آیه 8 سوره شمس مى‏ خوانیم: فَأَلْهَمَها فُجُورَها وَ تَقْواها:" خداوند انسان را آفرید و راه فجور و تقوى را به او نشان داد".
قرآن هر عملى را که از روح اخلاص و ایمان و نیت پاک سرچشمه گرفته باشد بر اساس" تقوى" مى‏ شمرد، چنان که در آیه 108 سوره توبه در باره مسجد" قبا" که منافقان مسجد" ضرار" را در مقابل آن ساختند مى‏ فرماید:
لَمَسْجِدٌ أُسِّسَ عَلَى التَّقْوى‏ مِنْ أَوَّلِ یَوْمٍ أَحَقُّ أَنْ تَقُومَ فِیهِ:" مسجدى که از روز نخست بر شالوده تقوى باشد شایسته‏ تر است که در آن نماز بخوانى".
از مجموع این آیات به خوبى استفاده مى‏ شود که" تقوى" همان احساس مسئولیت و تعهدى است که به دنبال رسوخ ایمان در قلب بر وجود انسان حاکم مى‏ شود و او را از" فجور" و گناه باز مى‏ دارد، به نیکى و پاکى و عدالت دعوت مى‏ کند، اعمال آدمى را خالص و فکر و نیت او را از آلودگیها مى‏ شوید.

تقوی در نگاه امام علی (ع)
امیر مؤمنان على ع (در نهج البلاغه) تعبیرات گویا و زنده‏ اى پیرامون تقوى دارد، و تقوى از مسائلى است که در بسیارى از خطب و نامه‏ ها و کلمات قصار حضرت علی (ع)روى آن تکیه شده است.
در یک جا تقوى را با گناه و آلودگى مقایسه کرده چنین مى ‏گوید:
الا و ان الخطایا خیل شمس حمل علیها اهلها، و خلعت لجمها، فتقحمت بهم فى النار! الا و ان التقوى مطایا ذلل حمل علیها اهلها، و اعطوا ازمتها، فاوردتهم الجنة!:
" بدانید گناهان هم چون مرکب هاى سرکش است که گناه کاران بر آنها سوار مى‏ شوند، و لجامشان گسیخته مى‏ گردد، و آنان را در قعر دوزخ سرنگون مى‏ سازد.
اما تقوى مرکبى است راهوار و آرام که صاحبانش بر آن سوار مى‏ شوند، زمام آن ها را به دست مى‏ گیرند، و تا قلب بهشت پیش مى‏ تازند"! «نهج البلاغه" خطبه 16»
مطابق این تشبیه لطیف، تقوى همان حالت خویشتن دارى و کنترل نفس و تسلط بر شهوات است، در حالى که بى تقوایى همان تسلیم شدن در برابر شهوات سرکش و از بین رفتن هر گونه کنترل بر آنها است.
و در جاى دیگرى مى‏ فرماید:
اعلموا عباد اللَّه ان التقوى دار حصن عزیز، و الفجور دار حصن ذلیل، لا یمنع اهله، و لا یحرز من لجا الیه، الا و بالتقوى تقطع حمة الخطایا:
" بدانید اى بندگان خدا که تقوا قلعه‏ اى محکم و شکست‏ ناپذیر است، اما فجور و گناه حصارى است سست و بى دفاع که اهلش را از آفات نجات نمى‏ دهد و کسى که به آن پناهنده شود در امان نیست، بدانید انسان تنها به وسیله تقوا از گزند گناه مصون مى‏ ماند" «نهج البلاغه" خطبه 157».
و باز در جاى دیگر مى‏ افزاید:
فاعتصموا بتقوى اللَّه فان لها حبلا وثیقا عروته و معقلا منیعا ذروته.
" چنگ به تقواى الهى بزنید که رشته‏اى محکم و دستگیره‏اى است استوار و پناهگاهى است مطمئن"! «نهج البلاغه" خطبه 190».
از لابلاى مجموع این تعبیرات حقیقت و روح تقوى به خوبى روشن مى ‏شود.
این نکته نیز لازم به یادآورى است که تقوى میوه درخت ایمان است، و به همین دلیل براى به دست آوردن این سرمایه عظیم باید پایه ایمان را محکم ساخت.
البته ممارست بر اطاعت، و پرهیز از گناه، و توجه به برنامه‏ هاى اخلاقى، بلکه تقوى را در نفس راسخ مى ‏سازد، و نتیجه آن پیدایش نور یقین وایمان شهودى در جان انسان است، و هر قدر نور" تقوى" افزون شود نور" یقین" نیز افزون خواهد شد، و لذا در روایات اسلامى مى‏ بینیم" تقوى" یک درجه بالاتر از" ایمان" و یک درجه پائین‏ تر از" یقین" شمرده شده! امام على بن موسى الرضا ع مى ‏فرماید:
الایمان فوق الاسلام بدرجة، و التقوى فوق الایمان بدرجة، و الیقین فوق التقوى بدرجة، و ما قسم فى الناس شى‏ء اقل من الیقین:
" ایمان یک درجه برتر از" اسلام" است، و" تقوى" درجه‏ اى است بالاتر از" ایمان" و" یقین" درجه‏ اى برتر از" تقوى" است و هیچ چیز در میان مردم کمتر از" یقین" تقسیم نشده است" «بحار الانوار جلد 70 صفحه 13».

منبع:    http://www.askdin.com