امام علی علیه السلام و کار

کار مهمترین عاملی است که حیات بشر، عزت و سربلندی هر فرد و اجتماعی بستگی به میزان وجود آن دارد. کار مفهوم عامی است که شامل کلیه فعل و انفعالات و هر حرکتی می شود که از جسم و حتی روح انسان سرچشمه می گیرد. از آنجایی که کار مایه خوشبختی و سعادت انسان است، ادیان الهی حکما، اندیشمندان، شعرا و صاحب نظران علوم اجتماعی و انسانی به اندازه دریافت های خود و سرچشمه های فیض الهی پیرامون موضوع کار و تشویق انسانها به تلاش و فعالیت مطالبی عنوان کرده اند که اهمیت و جایگاه این امر حیاتی را بخوبی روشن ساخته است.

هم اکنون در دنیای پیشرفته مهمترین موضوع کارشناسان مسائل اجتماعی و اقتصادی جهان مسئله کار و ارتقاء میزان بهره وری است که در این راستا به بهبود کیفیت کار و وضع قوانین کارگر و کارفرما می اندیشند و تمام مساعی خود را برای فرهنگ سازی کار و و تعمیم آن به جامعه بکار گرفته اند. اما در جامعه ما که اعتقادات و حاکمیت قرآن و همچنین منابع پر فیض احادیث و روایات ائمه اطهار(ع) و احکام عملی بصورت موکد به موضوع کار، قوانین و روابط متقابل کارگر و کارفرما نظر داشته مورد کم توجهی قرار گرفته است تا جایی که در شاخص ها و آمارهای جهانی درصد بیکاری جوامع اسلامی و پائین بودن ساعات کار مفید این کشورها آنها را بعنوان کشورهای در حال بحران معرفی کرده است.

 

کار از دیدگاه حضرت علی (ع)

حضرت علی علیه السلام ضمن دفاع از اصول و موازین دین مبین اسلام از کار و تلاش در مسیر احیا و آبادانی جامعه دریغ نکرد و مزارع و باغ های متعددی را احیا و آباد کرد. در مدت خلافت خویش نیز از کار غافل نگشت . در طول حیات خود اثری گران بها به نام «نهج البلاغه » را به یادگار گذاشت . در این اثر جاویدان بسیاری از آموزه های الهی، سیاسی، مذهبی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و... آمده است.

در این مقاله سعی شده است با بهره گیری از نهج البلاغه و کتب مرتبط با آن و استفاده از اندیشه های برخی از متفکران، موضوع کار بررسی شود و با دیدگاه جامعه شناختی مقارنه و مقایسه گردد.

احادیثی در فضیلت امام علی علیه السلام

حدیث (1) پیامبر صلى ‏الله ‏علیه ‏و ‏آله:

اَلرّوحُ وَ الرّاحَةُ وَ الفَلَجُ وَ الفَلاحُ وَ النَّجاحُ وَ البَرَکَةُ وَ العَفوُ وَ العافیَةُ وَ المُعافاةُ وَ البُشرى وَ النَّصرَةُ وَ الرِّضا وَ القُربُ وَ القَرابَةُ وَ النَّصر وَ الظَّـفَرُ وَ التَّمکینُ وَ السُّروُر وَ المَحَبَّةُ مِنَ اللّه‏ِ تَبارَکَ وَ تَعالى عَلى مَن اَحَبَّ عَلىَّ بنَ اَبى طالِبٍ علیه‏السلام وَ والاهُ وَ ائتَمَّ بِهِ وَ اَقَرَّ بِفَضلِهِ وَ تَوَلَّى الأَوصیاءَ مِن بَعدِهِ وَ حَقٌ عَلَىَّ اَن اُدخِلَهُم فى شَفاعَتى وَ حَقٌ عَلى رَبّى اَن یَستَجیبَ لى فیهِم وَ هُم اَتباعى وَ مَن تَبِعَنى فَاِنَّهُ مِنّى؛

آسایش و راحتى، کامیابى و رستگارى و پیروزى، برکت و گذشت و تندرستى و عافیت، بشارت و خرّمى و رضایتمندى، قرب و خویشاوندى، یارى و پیروزى و توانمندى، شادى و محبّت، از سوى خداى متعال، بر کسى باد که على بن ابى طالب را دوست بدارد، ولایت او را بپذیرد، به او اقتدا کند، به برترى او اقرار نماید، و امامانِ پس از او را به ولایت بپذیرد. بر من است که آنان را در شفاعتم وارد کنم. بر پروردگار من است که خواسته مرا درباره آنان اجابت کند. آنان پیروان من هستند و هر که از من پیروى کند، از من است.

بحارالأنوار(ط-بیروت) ج 27، ص 92

احادیثی در مورد صلوات

حدیث (1) امام صادق علیه السلام:

اِنَّ مِن تَمامِ الصَّومِ اِعطاءُ الزَّکاةِ یَعنى الفِطرَة کَما اَنَّ الصَّلوةَ عَلَى النَّبِى (ص) مِن تَمامِ الصَّلوةِ؛

تکمیل روزه به پرداخت زکاة یعنى فطره است، همچنان که صلوات بر پیامبر (ص) کمال نماز است.

من لا یحضر الفقیه ج2 ، ص183 - وسائل الشیعه، ج 9، ص 318

حدیث (2) امام صادق علیه السلام:

أثقَلُ ما یوضَعُ فی المیزانِ یَومَ القیامَةِ الصَّلاةُ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ اهل بَیتِهِ.

سنگین ترین چیزی که روز قیامت در ترازوی اعمال قرار داده می شود، صلوات بر محمد و اهل بیت اوست.

وسائل الشیعه، ج 7، ص 197

حدیث (3) امام صادق علیه السلام:

ما مِن عَمَلٍ أفضَلَ یَومَ الجُمُعَةِ مِنَ الصَّلوةِ عَلى مُحَمَّدٍ و آلِهِ.

در روز جمعه هیچ عملى برتر از صلوات بر محمد و خاندان او (ع) نیست.

الخصال  ص394

احادیثی در مورد خواندن قرآن

 1) امام باقر علیه السلام فرمودند:

«هر که قرآن را در حال ایستاده در نمازش بخواند، خداوند به هر حرفی از آن صد حسنه برای او بنویسد، و هر کس آن را در نمازش نشسته بخواند، خداوند به هر حرفی پنجاه حسنه برایش بنویسد و هر که قرآن را در غیر از نمازش بخواند، خداوند به هر حرفی ده حسنه برایش بنویسد.»

(اصول کافی، جلد 4، صفحه 414.)

احادیثی در مورد زنان

حدیث (1) امام صادق علیه السلام :

أَکثَرُ الخَیرِ فِى النِّساءِ؛

بیشترین خیر و برکت در زنان است.

من لایحضره الفقیه، ج3، ص385، ح4352

حدیث (2) رسول اکرم صلى الله علیه و آله :

اَلمَرأَةُ الصّالِحَةُ أَحَدُ الکاسِبَینِ؛

زن شایسته یکى از دو عامل پیشرفت خانواده است.

مستدرک الوسایل و مستنبط المسایل ج14 ، ص171 ، ح16411 - بحارالأنوار(ط-بیروت) ج100، ص238،ح39

حکمت هایی از نهج البلاغه

حکمت 73) ضرورت خودسازى رهبران و مدیران(اخلاقى ، تربیتى ، مدیریتى)

وَ قَالَ [علیه السلام] مَنْ نَصَبَ نَفْسَهُ لِلنَّاسِ إِمَاماً فَلْیَبْدَأْ بِتَعْلِیمِ نَفْسِهِ قَبْلَ تَعْلِیمِ غَیْرِهِ وَ لْیَکُنْ تَأْدِیبُهُ بِسِیرَتِهِ قَبْلَ تَأْدِیبِهِ بِلِسَانِهِ وَ مُعَلِّمُ نَفْسِهِ وَ مُؤَدِّبُهَا أَحَقُّ بِالْإِجْلَالِ مِنْ مُعَلِّمِ النَّاسِ وَ مُؤَدِّبِهِمْ .

و درود خدا بر او، فرمود: کسى که خود را رهبر مردم قرار داد، باید پیش از آن که به تعلیم دیگران پردازد، خود را بسازد و پیش از آن که به گفتار تربیت کند، با کردار تعلیم دهد، زیرا آن کس که خود را تعلیم دهد و ادب کند سزاوار تر به تعظیم است از آن که دیگرى را تعلیم دهد و ادب بیاموزد.

احادیثی در مورد عبادت

حدیث (1) لقمان حکیم علیه ‏السلام :

یَا بُنَىَّ اِذَا امتَلأَتِ المَعِدَةُ نَامَتِ الفِکرَةُ وَ خَرِسَتِ الحِکمَةُ وَ قَعَدَتِ الاَعضَاءُ عَنِ العِبادَةِ؛

فرزندم هرگاه شکم پر شود، فکر به خواب مى ‏رود و حکمت، از کار مى‏ افتد و اعضاى بدن از عبادت باز مى ‏مانند.

مجموعه ورام ج 1، ص 102.

 

احادیثی در مورد سعادت و خوشبختی

حدیث (1) رسول اکرم صلى الله علیه و آله :

اَلصَّدَقَةُ عَلى  وَجه ِها وَ اصطِناعُ المَعروفِ وَ بِرُّ الوالِدَینِ وَ صِلَةُ الرَّحِمِ تُحَوِّلُ الشِّقاءَ سَعادَةً وَ تَزیدُ فِى العُمرِ وَ تَقى مَصارِعَ السُّوءِ؛

صدقه بجا، نیکوکارى، نیکى به پدر و مادر و صله رحم، بدبختى را به خوش بختى تبدیل و عمر را زیاد و از پیشامدهاى بد جلوگیرى مى کند.

نهج الفصاحه ص549 ، ح 1869.

 

احادیثی در مورد دنیا

حدیث (1) امام على علیه السلام :

حُبُّ الدُّنیا یُفسِدُ العَقلَ وَ یُصِمُّ القَلبَ عَن سَماعِ الحِکمَةِ وَ یوجِبُ اَلیمَ العِقابِ؛

دل بستگى به دنیا، عقل را فاسد مى ‏کند، قلب را از شنیدن حکمت ناتوان مى ‏سازد و باعث عذاب دردناک مى ‏شود.

مستدرک الوسایل و مستنبط المسایل ج 12 ، ص41.