ساده زیستی امام علی علیه السلام

داستان احنف بن قیس

احنف بن قیس وقتی به دربار شام رفت و غذاهای رنگارنگ او را دید به گریه افتاد.
معاویه گفت: چرا گریه می‏کنی؟
پاسخ داد: یک شب هنگام افطار خدمت علی علیه السلام رفتم. به من فرمود:
برخیز با حسن و حسین‏ علیهما السلام همسفره باش، و خود به نماز ایستاد، وقتی نماز امام علی علیه السلام به پایان رسید، ظرف دربسته ای را جلوی امام علی علیه السلام گذاشتند، بگونه‏ ای در پوش غذا بسته بود که دیگری نتواند آنرا باز کند؛
امام دَر پوش غذا را برداشت و آرد جو را در آورد و تناول کرد.
به حضرت امیرالمؤمنین‏ علیه السلام عرض کردم: شما اهل سخاوت می‏باشید، پس چرا غذای خود را پنهان می‏کنید؟
فرمود: این کار از روی بخل ورزی نیست، می خواهم فرزندانم از روی دلسوزی چیزی به آن «مانند روغنی یا دوغی» نیافزایند.
عرض کردم: مگر حرام است؟
فرمود:
نه اما رهبر امّت اسلامی باید در خوراک و لباس مانند فقیرترین افراد جامعه زندگی کند تا الگوی بینوایان باشد، و فقرا بتوانند مشکلات و تهیدستی را تحمّل کنند. [1] .

 

غذای ساده حضرت علی (ع)

و در نقل دیگری آمده است:
احنف بن قیس می‏گوید:
روزی به دربار معاویه رفتم، وقت نهار آن قدر طعام گرم، سرد، ترش و شیرین پیش من آوردند که تعجّب کردم.
آنگاه طعام دیگری آوردند که آنرا نشناختم.
پرسیدم: این چه طعامی است؟
معاویه جواب داد:
این طعام از روده‏ های مرغابی تهیّه شده، آنرا با مغز گوسفند آمیخته و با روغن پسته سرخ کرده و شکر نِیشکر در آن ریخته ‏اند.
احنف بن قیس می‏گوید:
در اینجا بی اختیار گریه ‏ام گرفت و گریستم.
معاویه با شگفتی پرسید:
علّت گریه ‏ات چیست؟
گفتم: به یاد علی بن ابیطالب‏ علیه السلام افتادم، روزی در خانه او بودم، وقت طعام رسید.
فرمود: میهمان من باش.
آنگاه سفره ‏ای مُهر و مُوم شده آوردند.
گفتم: در این سفره چیست؟
فرمود: آرد جو «سویق شعیر»
گفتم: آیا می‏ترسید از آن بردارند یا نمی‏خواهید کسی از آن بخورد؟
فرمود: نه، هیچ کدام از اینها نیست، بلکه می‏ترسم حسن و حسین‏ علیهما السلام بر آن روغن حیوانی یا روغن زیتون بریزند.
گفتم: یا امیرالمؤمنین مگر این کار حرام است؟
حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام فرمود:
لا وَ لکِنْ یَجِبُ عَلی اَئِمَّةِ الْحَقِّ اَنْ یُقَدِّرُوا اَنْفُسَهُمْ بِضَعْفَةِ النَّاسِ لِئَلاَّ یَطْغِی الفَقیرَ فَقْرُهُ
(نه، بلکه بر امامان حق لازم است در طعام مانند مردمان عاجز و ضعیف باشند تا فقر باعث طغیان فقرا نگردد).
هر وقت فقر به آنها فشار آورد بگویند: بر ما چه باک، سفره امیرالمؤمنین نیز مانند ماست.
معاویه گفت: ای احنف مردی را یاد کردی که فضیلت او قابل انکار نیست. [2] .

ابورافع می‏گوید:

روز عیدی خدمت امام علی علیه السلام رسیدم، دیدم که سفره ای گره خورده در پیش روی حضرت امیرالمؤمنین‏ علیه السلام است، وقتی آنرا باز کرد، دیدم نان جوین است.
گفتم: چرا گره می زنی؟
فرمود: برای اینکه بچه ها دوغی یا روغنی بر آن نیافزایند.
امام علی علیه السلام بیشتر از سبزیجات استفاده می‏فرمود.
و اگر غذای بهتری می‏خواست شیر شتر میل می‏کرد.
گوشت بسیار کم می خورد و می‏فرمود:
شکم ها را مدفن حیوانات نکنید با این همه، از همه قدرتمندتر و قوی‏تر بود. [3] .
......................................

1-ینابیع المودة ص 172

2-اصل الشیعه و اصولها ص 65

3-شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید ج1 ص7

پاسخ عاصم بن زیاد

وقتی حضرت امیرالمؤمنین‏ علیه السلام به عاصم بن زیاد که ترک لذّت‏ های حلال کرده بود، اعتراض کرد و رهنمود داد که نباید از حلال الهی و از زندگی لازم و مناسب پرهیز داشت،
عاصم بن زیاد به صورت اعتراض گفت:
یا امیرالمؤمنین! شما هم که از لباس ‏های بسیار ساده و غذاهای ساده استفاده می‏کنید و بسیاری از لذّت ‏های حلال را ترک کرده ‏اید!!
حضرت امیرالمؤمنین علی علیه السلام در پاسخ او فرمود:
قالَ وَیْحَکَ لَسْتُ کَأنْتَ اِنَّ اللَّهَ فَرَضَ عَلَی أئِمَّةِ الْعَدْلِ اَنْ یُقَدِّرُوا اَنْفُسَهُم بِضَعَفَةِ النَّاسِ کَیْلایَتَبَیَّغَ بِالْفَقیرِ فَقْرُهُ [1] .
(وای بر تو، من همانند تو نیستم؛ چون رهبر جامعه اسلامی می‏باشم. همانا خداوند بر امامان عادل واجب کرده است که چونان ضعیف‏ترین انسانها زندگی کنند تا تهیدستی بر محرومان و فقرا فشار نیاورد).
یعنی سادگی در غذا و پوشاک نسبت به مسئولیّت ‏های اجتماعی افراد متفاوت است..........................

1-خطبه 209 نهج البلاغه

پرهیز از غذاهای چرب و شیرین

1- اگر چه امام علی علیه السلام از غذاهای حلال استفاده می‏فرمود، امّا اغلب غذاهای حضرت امیرالمؤمنین علی علیه السلام سرکه و روغن و خرما بود. [1] .
 2- همه سیره نویسان نقل کرده اند که:
حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام در سادگی غذا چونان رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم عمل می‏کرد و سفره او از سفره رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلم رنگین تر نشد.
وَ کانَ امیرالمؤمنین علیه السلام أشبهُ النّاس طُعمةً بِرَسُولِ اللَّه‏ صلی الله علیه وآله وسلم کانَ یأکُلَ‏الخُبْزَ وَ الخِلَّ و الزّیتَ
(حضرت امیرالمؤمنین علی علیه السلام شبیه ترین مردم در غذا به رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم بود که اغلب، نان و سرکه و روغن تناول می‏فرمود). [2] .
...............................

1-حلیةالابرار چ1ص329

2- همان مأخذ ج 1 ص 348

همراهی با رسول خدا (ص)

امام علی علیه السلام تلاش می‏کرد تا چونان رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم زندگی کند، بخورد و بیاشامد و غذائی را که رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم تناول نکرد، استفاده نمی‏کرد.
روزی فالوده ‏ای برای حضرت امیرالمؤمنین علی علیه السلام آوردند، فرمود:
چون رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلم از فالوده استفاده نکرد، من هم فالوده نمی‏خورم،
و توضیح داد که:
کُلُّ شَیْی‏ءٍ لَمْ یَأکُلْ مِنْهُ رَسُولُ اللَّه‏ صلی الله علیه وآله وسلم لا أُحِبُّ اَنْ آکُلَ مِنْهُ(هر غذائی که پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم آن را نخورد، دوست ندارم من از آن استفاده کنم). [1] .
این الگوی رفتاری درس ساده زیستی به مدیران جامعه می‏دهد که تلاش کنند در غذا و لباس و مسکن همانند محرومان جامعه زندگی کنند، گرچه مصداق‏ های خارجی مهمّ نیست.
زیرا در آن روزگاران ممکن بود فالوده غذای سرمایه داران جامعه به حساب می‏ آمد و امروز به یک غذای عمومی تبدیل شده باشد،
همواره باید پیام الگوها را شناخت و بکار گرفت، گرچه نمونه‏ های خارجی ملاک نباشد.

............................

1-حلیةالابرار ج1ص357.

منبع:   http://www.al-falah.ir